Trái cà na mùa nước nổi ở miền Tây

Xưa, cà na là loại cây hoang dại, ít ai trồng vì trái cà na có giá trị kinh tế không cao. Nay, loại trái cây này lại trở thành mặt hàng được giới “tuổi teen” nơi phố thị ưa chuộng, vì thế cung không đủ cầu. Cây cà  na cũng được nông dân ở nhiều tỉnh miền tây bắt đầu trồng lại, nhiều nhất là tại ấp Tân Thành, xã Tân Lập (huyện Tịnh Biên – An Giang).
 
Cây cà na. (Ảnh: BCT)
Như một sự trùng hợp ngẫu nhiên, hàng năm, vào khoảng tháng Bảy, tháng Tám âm lịch, khi mùa nước nổi (mùa lũ) về, bông điên điển nở vàng cũng là vào mùa thu hoạch cà na. Cà na cho trái giống như trái muỗn ở ngoài Bắc, có hình thuôn tròn, dài cỡ 2 lóng tay. Trái này khi để ăn sống thấy vỏ có màu xanh đậm, vị chát; còn trái chín có màu vàng nhạt, vị chua.
Mỗi khi nhìn thấy trái cà na căng tròn chín mọng bán ở chợ trong mùa nước nổi này, lòng tôi bồi hồi nhớ về kỷ niệm tuổi thơ nơi quê nhà yêu dấu khi vào mùa cà na chín. Bọn trẻ chúng tôi lúc ấy rất hiếu động, thường trèo lên cây cà na rung cho trái rụng xuống, rồi cả nhóm nhảy ùm xuống sông lượm trái, chấm muối ớt, ăn ngấu nghiến!. Sau đó, vì sinh kế, gia đình tôi phải rời quê lên thành phố, thỉnh thoảng ngoại lên thăm trùng hợp vào mùa cà na, thế nào trong giỏ ngoại cũng có vài ký cà na chín. Biết các con “háo chua”, má liền làm món cà na muối và món mứt cà na cho các con thưởng thức.
Chế biến món cà na muối tưởng như rất dễ dàng, nhưng thực tế cũng cần có những bí quyết riêng để món ăn vừa miệng, khi ăn hạt và cơm cà na phải tách rời nhau. Cà na mua ở chợ lựa trái già, chín vàng, không bị dập (xanh quá khi chế biến sẽ có vị chát) về rửa sạch, cắt đầu, đuôi trái một ít cho bắt mắt. Dùng dao nhọn rạch 4 đường theo chiều dọc thân trái, ngâm vào nước muối thật mặn, xả nước lạnh nhiều lần cho bớt vị chua (tùy theo khẩu vị người ăn), vắt ráo. Cho cà na vào nồi nước sôi trụng (khoảng 10 phút) và thử bằng cách cầm trái vuốt nhẹ khi cơm và hạt tách ra dễ dàng là được. Đổ cà na ra xả nước lạnh, vắt ráo, xếp vào keo. Cho nước đường nấu để nguội vào ngập xăm xắp với cà na (theo tỉ lệ 500 gram đường cát cho 1kg cà na). Một ngày sau, cà na ngấm đường la dùng được. Nếu muốn để lâu hơn, thì cho vào ngăn lạnh.
 
Cà na muối chua ngọt. (Ảnh: BCT) 
Riêng, món mứt cà na hơi dụng công một chút, nhất là phải nắm vững kỹ thuật sên mứt để không bị lợi đường. Còn các công đoạn khác như: cắt, gọt, ngâm, trụng, xả, vắt ráo…giống như phần chế biến cà na muối. Duy chỉ khác khâu cuối là cho cà na (đã trụng, vắt ráo) vào thau trộn đều với đường cát với một tỉ lệ nhất định cho ngấm. Sau đó, đổ cà na vào nồi sên với ngọn lửa liu riu cho đường ngấm dần vào cà na, và khi cà na chuyển thành màu nâu, đường rút vào sền sệt, nhắc xuống, chờ nguội múc ra dĩa…
 
Mứt cà na (Ảnh: BCT)
Nhìn những trái cà na căng tròn, bóng mẫy khi má chế biến xong để ra dĩa, chúng tôi không cưỡng được cơn thèm và len lén bốc liền một trái chấm vào chén muối ớt rồi nhai ngấu nghiến. Vị chua thanh của cà na hòa lẫn vị ngọt nhẹ của đường lan tỏa khắp giác quan, thật thú vị không có bút mực nà tả xiết!..
Nếu có dịp về miền Tây vào mùa nước nổi này, mời bạn hãy khám phá cho được món ăn đặc sản từ trái cà na nơi đây, và tôi tin chắc bạn sẽ nhớ mãi vùng đất sông nước nhưng trái ngọt, cây lành!.